عملكرد كارگروه اخلاق در پژوهش اعلام شد؛
احراز ۱۱۶ مورد تخلف پژوهشی در عرصه علوم پزشکی
پروژه آسان: از میان 129 تخلف گزارش شده به کارگروه وزارتی اخلاق در پژوهش در سال 1402، تخلف پژوهشی در 116 مورد احراز شده است و در 13 مورد تخلفی به اثبات نرسیده است.
به گزارش پروژه آسان به نقل از مهر، موضوع سوءرفتارهای علمی هر از چند گاهی با آماری از تعداد مقالات ریترکت شده یا سلب اعتبار شده و خرید و فروش پایان نامه و مقاله مورد توجه جامعه قرار می گیرند.
به دنبال سلب اعتبار گسترده مقالات ایرانی در سال ۱۳۹۵، قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی در مجلس شورای اسلامی در مرداد ماه ۱۳۹۶ به تصویب رسید و دو سال پس از آن نیز بخشنامه اجرائی این قانون به توسط هیات وزیرات تصویب گردید.
بر اساس این بخشنامه وزارت علوم و وزارت بهداشت ملزم به تشکیل کارگروه های وزارتی اخلاق در پژوهش شدند و همین طور قرار شد که در دانشگاه ها، پژوهشگاه ها و کلیه مراکز آموزشی و پژوهشی نیز کارگروه هایی برای پیگیری تخلفات علمی دایر شوند.
با توجه به مسئولیت کارگروه های وزارتی اخلاق در پژوهش، کارگروه وزارتی اخلاق در پژوهش وزارت بهداشت گزارش عملکرد دبیرخانه این کارگروه در سال ۱۴۰۲ و همین طور دلیلهای سلب اعتبار مقالات در ایران و جهان را منتشر نموده است.
بر اساس این گزارش؛ در سال ۱۴۰۲ از میان ۴۵۰ درخواست ارسالی از طرف دانشگاه های علوم پزشکی، تعداد ۳۰۱ مجوز برای برگزاری کارگاه های اخلاق در پژوهش صادر گردیده است. باتوجه به تعداد دانشگاه های علوم پزشکی، می توان اظهار داشت که در هر دانشگاه علوم پزشکی بطور متوسط ۴.۵ کارگاه برگزار شده است.
در این گزارش آمده است که از میان ۱۲۹ تخلف گزارش شده به کارگروه وزارتی اخلاق در پژوهش در سال ۱۴۰۲، تخلف پژوهشی در ۱۱۶ مورد احراز شده است و در ۱۳ مورد تخلفی به اثبات نرسیده است.
حدود ۱۰ درصد از طرح های تحقیقاتی مصوب در کارگروه ها یا کمیته های اخلاق در پژوهش در سراسر کشور، به مطالعات کارآزمایی بالینی اختصاص دارد. به همین دلیل باتوجه به اهمیت این مطالعات و چالش های پیش رو برای انجام آنها، توجه و نظارت هر چه بیشتر کارگروه ها و کمیته های اخلاق در پژوهش و سیاستگذاری مناسب تر دانشگاه های علوم پزشکی دراین زمینه ضرورت دارد.
بر اساس این گزارش؛ در سال ۱۴۰۲، کارگروه وزارتی اخلاق در پژوهش وزارت بهداشت ۵ جلسه برگزار کرده است. در این جلسات علاوه بر بحث در مورد موضوعات و چالش های مختلف در عرصه پژوهش، ۵ طرح پژوهشی ارجاع شده به این کارگروه نیز به تصویب نهایی رسیده است.
در سال ۱۴۰۲ برای سه کارگروه و ۲۰ کمیته اخلاق اعتباربخشی انجام شده است. مدت اعتبار هر کارگروه یا کمیته اخلاق در پژوهش دو سال است که پس از اتمام این دوره و بعد از بررسی دوباره وضعیت آن کارگروه یا کمیته نسبت به تمدید اعتبارنامه آن بوسیله سامانه ملی اخلاق در پژوهش اقدام می شود.
بر اساس اعلام این گزارش در سال ۱۴۰۲ اعتبارنامه ۱۰۱ کارگروه و ۱۵۶ کمیته اخلاق تمدید شده است.
روند صعودی سلب اعتبار مقالات علمی
سلب اعتبار یا بازپس گیری مقالات می تواند علت های مختلفی داشته باشد. فارغ از دلیل سلب اعتبار (اشتباعات غیر عمد یا انواع تخلفات پژوهشی) این اتفاق برای نویسنده مقاله و مقالاتی که به آن منبع استناد کرده اند، اتفاق خوش آیندی نیست.
گاهی سلب اعتبار توسط نویسنده مقاله به انجام می رسد که اگر در این اقدام صداقت وجود داشته باشد، قابل تقدیر است؛ چونکه جامعه علمی را از اشتباه می رهاند. گاهی نیز سلب اعتبار مقاله بدنبال هیئت تحریریه یک نشریه به انجام می رسد که این موراد باید توسط کارگروه های اخلاق در پژوهش بررسی شود.
بر اساس گزارش کمیته وزارتی اخلاق در پژوهش وزارت بهداشت، سلب اعتبار مقالات در سالهای اخیر درحال افزایش است. برمبنای اخبار انتشار یافته توسط نیچر؛ بیش از ۵۰ هزار مقاله تا حالا سلب اعتبار شده که بیش از ۱۰ هزار مورد آن مربوط به سال ۲۰۲۳ است.
در این گزارش عنوان شده که مهم ترین دلیلهای سلب اعتبار مقالات ایران در ۵ سال قبل مطالبی همچنون انتشار و ارسال تکراری مقاله، مشکلات در رابطه با داده و خطاها، مسائل مربوط به نویسندگی، سرقت ادبی و سوءرفتارهای کلی در رابطه با کدهای اخلاقی است. همین طور در سال ۲۰۲۱ تعداد ۱۶ مقاله به سبب مشکلات نویسندگی با هدف اقتصادی یا مراکز فروش پایان نامه و مقاله (کارخانه های مقاله سازی یاPaper mill) و تعداد ۱۳ مقاله به سبب داوری جعلی (review peer fake) سلب اعتبار شدند.
بر اساس جدول درج شده در این گزارش در سال ۲۰۲۳، تعداد ۱۶۸ مقاله از ایران سلب اعتبار شده که ۲.۱۸ درصد از کل مقالات سلب اعتبار شده جهان را شامل می شود. از این تعداد ۵۸ مقاله سلب اعتبار شده مربوط به وزارت بهداشت است که ۰.۷۵ درصد از مقالات جهان را در بر می گیرد.
در این گزارش عنوان شده است که باتوجه به اینکه انتشار و ارسال تکراری کل مقاله، تصاویر، داده ها و.... با اختلاف زیادی جزو بیشترین دلیلهای سلب اعتبار مقالات کشور در پنج سال قبل است، لازم است برای پیش گیری از این تخلفات سیاست ها و استراتژی های بیشتری در راستای آگاهی افراد و آموزش آنها اندیشیده شود.
همچنین با بهره گیری از ابزارهای گوناگون و مختلف امکان تشخیص موارد و مصادیق تخلفات پژوهشی و همچون موارد تکراری در همان مراحل نخست نگارش مقاله امکان پذیر شود تا تشخیص مصادیق تخلفات پژوهشی با سرعت بیشتری انجام گیرد.
این مطلب پروژه آسان را پسندیدید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب