واکاوی و بازنمایی کامپیوتری کهن ترین رساله فارسی درباره ی ی شطرنج توسط محققان دانشگاه تهران
پروژه آسان: در پژوهشی که توسط محققان دانشگاه تهران انجام شد، قدیمی ترین رساله‌ی فارسی درباره‌ی شطرنج مورد واکاوی و بازنمایی کامپیوتری قرار گرفت.
به گزارش پروژه آسان به نقل از روابط عمومی دانشگاه تهران (http: //ut.ac.ir/)، در این پژوهش که در قالب پایان نامه کارشناسی ارشد راحله یوسف زاده در گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی در دانشکده الهیات و معارف اسلامی (https: //ftis.ut.ac.ir/) دانشگاه تهران و با راهنمایی دکتر حسن امینی (https: //profile.ut.ac.ir/~hasanamini) انجام شده است، قدیمی ترین رساله‌ی شناخته شده به زبان فارسی درباره‌ی شطرنج مورد مطالعه قرار گرفته است.
امینی، درباره ی اهمیت این پژوهش، اظهار داشت: «این اثر، دست نویسی کهن و منحصر به فرد به شمار می آید که قدمت آنرا می توان تا هزار سال تخمین زد و از خاصیت هایی برخوردارست که اهمیت پژوهش در مورد آنرا برجسته می کند. همچون خصوصیات زبانی اثر مورد مطالعه، این است که اصطلاحات زیادی را در شطرنج به کار گرفته است. تعدادی از این اصطلاحات همچنان امروزه در شطرنج به کار می روند، برخی دستخوش تحول شده اند، و تعدادی از میان رفته اند. همچون اصطلاحاتی که دیگر به کار نمی روند، می توان به «پیشباز» به مفهوم کسی که ابتدا بازی را شروع می کند، «شاه خواستن» به مفهوم کیش دادن و «دست قائم شدن» به مفهوم پات شدن اشاره کرد».
استاد راهنمای این پژوهش، اضافه کرد: «از لحاظ محتوایی، این پژوهش به حوزه‌ی مطالعاتی تاریخ تمدن و تاریخ ورزش مرتبط می شود که با معرفی ریشه های فرهنگی کهن شطرنج در تاریخ ایران، می تواند در تقویت هویت ملی و افزایش سرمایه‌ی فرهنگی شطرنج بازان ایرانی نقش مؤثری ایفا کند».
عضو هیأت علمی گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، اظهار داشت: «بخش اصلی این اثر، به مسائل و موقعیت های خاص و مهم در بازی شطرنج اختصاص دارد که به آنها «منصوبه» گفته می شود. منصوبه ها موقعیت هایی خاص در بازی شطرنج هستند که مهره های دو شطرنج باز در شرایط ویژه ای قرار دارند و شطرنج بازی که نوبت اوست، باید بهترین حرکت را انتخاب نماید تا در چند حرکت بعدی به پیروزی قطعی برسد. در این اثر بالاتر از ۱۹۰ مسئله از این نوع مطرح گردیده است و بهترین حرکت ها و راهکار ها نیز برای این مسائل معرفی شده اند. این راهکار ها گاهی توسط اساتید برجسته و بنام آن دوران مطرح شده اند که نام تعدادی از آنها نیز در این رساله ذکر شده است. این مسائل که در تاریخ شطرنج از اهمیت زیادی برخوردار بودند، بهترین راه آموزش و بهترین راهبرد برای انتقال مهارت ها به شطرنج بازان در نظر گرفته می شدند. حتی امروزه نیز از این شیوه آموزشی همراه با نرم افزارهایِ آموزشیِ شطرنج برای آموزش و بالا بردن مهارت شطرنج بازان استفاده می شود».
امینی درباره ی پروسه انجام این پژوهش، اظهار داشت: «از نظر روش شناختی، برای تصحیح این نسخه رویکرد ویژه ای انتخاب شد، چونکه تصحیح نسخه های منحصر به فرد یا به اصطلاح تک نسخه فرآیندی دشوار و چالش برانگیز است؛ برای اینکه مصحح نمی تواند از روش های مقایسه ای با نسخ دیگر، برای تشخیص یا تصحیح کلمات مبهم بهره ببرد، بدین سبب ناچار است به محتوای اثر تکیه کند. از همین رو در این کار علاوه بر روش های کلاسیک تصحیح متون، از ابزارهای دیجیتال نیز برای تحلیل و بازنمایی متن استفاده شده است. با بهره گیری از این ابزارها در مرحله اول، هر راهکار با بهره گیری از تحلیل کامپیوتری راستی آزمایی شده است. در مرحله بعد، زبان کهن نسخه به زبان تخصصی شطرنج امروزی تبدیل گشته و با بهره گیری از بازنمایی کامپیوتری، امکان خوانش ساده تر مسائل و درک بهتر آنها برای عموم خوانندگان فراهم شده است».
به گفته امینی، موفقیت این پژوهش بصورت کتابی در دست چاپ است.
نمونه ای از عکس نسخه خطی و بازنمایی دیجیتال آن در ادامه آورده شده است که در آن یکی از مسائل شطرنج موجود در نسخه بررسی شده است.
منبع: ezproject.ir
این مطلب پروژه آسان را پسندیدید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب